Xây dựng nông thôn mới lên tầm cao mới. (Ảnh: TTXVN)

Qua 15 năm triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam cho biết chương trình với mục tiêu “phát triển, làm sạch, làm đẹp” cho các vùng miền trên cả nước đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, được Đảng và Nhà nước đánh giá là đạt được nhiều thành tựu to lớn, toàn​ diện mang tính lịch sử.

Tuy vậy, bên cạnh những kết quả đạt được, chương trình cũng đang đặt ra nhiều vấn đề cần tiếp tục hoàn thiện. Điều đó đòi hỏi chương trình tới đây cần được nâng tầm lên một giai đoạn cao hơn, dài hơn, theo hướng xây dựng nông thôn mới hiện đại có sự phát triển đa dạng về kinh tế; hạ tầng được kết nối đồng bộ, hiện đại; bền vững về môi trường và nâng cao chất lượng sống, để vươn mình cùng đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển.

15 năm đạt nhiều thành tựu mang tính lịch sử

Chia sẻ tại Hội thảo tham vấn, lấy ý kiến góp ý định hướng thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2026-2035, diễn ra sáng 12/6, ông Trần Thanh Nam cho biết Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới được bắt đầu triển khai từ năm 2010 đến năm 2025.

Chương trình trên được triển khai thực hiện với 2 giai đoạn. Trong đó, giai đoạn 2010-2020, với mục tiêu tổng quát là xây dựng nông thôn mới để nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân; có kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội phù hợp; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý.

Sau 10 năm thực hiện, ông Nam cho biết giai đoạn 1 của chương trình đã góp phần quan trọng thay đổi diện mạo khu vực nông thôn, kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội nông thôn đã có những thay đổi vượt bậc, tạo bước đột phá cho phát triển nông thôn, nhất là giao thông nông thôn.

“Đến năm 2020, cả nước đã xây dựng mới và nâng cấp được trên 206.743 km đường giao thông nông thôn (cao gấp 6 lần so với giai đoạn 2001-2010); hệ thống trường học các cấp, cơ sở vật chất văn hóa và các công trình phúc lợi xã hội đã được các địa phương chú trọng, xây dựng, nâng cấp; có 62,4% số xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới (vượt 12,4% so với mục tiêu ban đầu),” ông Nam thông tin.

Từ năm 2021-2025, mục tiêu tổng quát là tiếp tục triển khai chương trình gắn với thực hiện có hiệu quả cơ cấu lại ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, quá trình đô thị hoá, đi vào chiều sâu, hiệu quả, bền vững; thực hiện xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu và nông thôn mới cấp thôn, bản; xây dựng hạ tầng kinh tế-xã hội nông thôn đồng bộ, từng bước hiện đại.

Kết quả đến tháng 4/2025, cả nước đã có 6.001/7.696 xã đạt chuẩn nông thôn mới, đạt 97,5% mục tiêu cả giai đoạn 2021-2025 được giao; trong đó, có 2.363 xã (39,3%) đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 605 xã (10%) đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; có 1.508 thôn bản đặc biệt khó khăn đạt chuẩn nông thôn mới (chiếm 43%).

Xét về tổng thể qua 15 năm triển khai thực hiện, ông Nam nhấn mạnh chương trình đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, được Đảng và Nhà nước đánh giá là đạt được nhiều thành tựu to lớn, toàn diện mang tính lịch sử. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, chương trình vẫn đang đặt ra nhiều vấn đề cần tiếp tục hoàn thiện.

Cụ thể, sau 15 năm, có 78,4% số xã đạt chuẩn nông thôn mới; 317 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn nông thôn mới; 9 tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, trong đó nhiều vùng có tỷ lệ số xã đạt chuẩn rất cao và phong trào xây dựng nông thôn mới đã trở thành phong trào thi đua trong các thôn bản và cộng đồng dân cư.

Tuy nhiên, ở một số vùng miền trên cả nước, nhất là vùng núi phía Bắc và Tây Nguyên tỷ lệ đạt chuẩn nông thôn mới còn thấp; vẫn còn 4 tỉnh thuộc vùng Trung du Miền núi phía Bắc có tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới dưới 30%; còn một số huyện nghèo không có xã nông thôn mới; có 3 tỉnh chưa có đơn vị cấp huyện được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới. Thực tế này đã tạo ra sự chênh lệch khá lớn trong thực hiện các tiêu chí xây dựng nông thôn mới giữa các vùng miền.

Ông Nam cũng cho biết trong 15 triển khai chương trình, kết cấu hạ tầng thiết yếu phục vụ cho phát triển kinh tế-xã hội cơ bản được đầu tư đồng bộ. Tuy nhiên, ở nhiều vùng vẫn còn tình trạng đầu tư thiếu đồng bộ, chất lượng một số công trình hạ tầng thiết yếu sau khi đạt chuẩn, nhất là giao thông nông thôn nhiều nơi đang xuống cấp, thiếu duy tu bảo dưỡng thường xuyên.

Xây dựng nông thôn mới. (Ảnh: Hùng Võ/Vietnam+)

Đến nay, đời sống văn hóa tinh thần và phúc lợi xã hội cho người dân nông thôn cũng đã được nâng cao, tuy nhiên đang có sự chênh lệch mức hưởng thụ văn hóa và phúc lợi xã hội giữa các vùng miền, vùng sâu, vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số; vấn đề nâng cao ý thức, trách nhiệm của cư dân nông thôn, các tổ chức xã hội và doanh nghiệp, kể cả một số cấp chính quyền cơ sở chưa được quan tâm đúng mức...

Phấn đấu đến năm 2030 không còn hộ nghèo

Qua kết quả và tồn tại trên, Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh để tiếp tục phát huy những thành quả đạt được trong xây dựng nông thôn mới 15 năm qua, Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn tới cần bám sát vào Nghị quyết của Đảng và Chính phủ, và những yêu cầu khách quan từ cuộc sống của cư dân nông thôn để nâng cao chất lượng chương trình theo hướng phát triển bền vững với quan điểm nông thôn mới có điểm khởi đầu, nhưng không có điểm kết thúc.

“Căn cứ vào quan điểm, mục tiêu của Đảng và Nhà nước trong phát triển nông thôn và phát huy kết quả đạt được sau 15 năm thực hiện, theo chúng tôi, Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn tới cần được nâng tầm lên một giai đoạn cao hơn theo hướng xây dựng chương trình hiện đại có sự phát triển đa dạng về kinh tế; hạ tầng được kết nối đồng bộ, hiện đại; bền vững về môi trường và nâng cao chất lượng sống, mang tính chiến lược đến năm 2045 để vươn mình cùng đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển,” ông Nam nhấn mạnh.

Trên tinh thần đó, ông Nam cho rằng chương trình nên chia thành hai giai đoạn. Trong đó, giai đoạn 2026-2035 tập trung hoàn thiện chương trình hướng đến mục tiêu “Nông thôn phát triển toàn diện, có kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội đồng bộ hiện đại.” Giai đoạn 2036-2045 hướng đến xây dựng “Nông thôn hiện đại có điều kiện sống tiệm cận với đô thị, môi trường sống xanh sạch, đẹp, giầu bản sắc văn hóa dân tộc; quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội được đảm bảo vững chắc.”

Thông tin thêm về mục tiêu của chương trình trong thời gian tới, ông Ngô Trường Sơn - Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương, cho biết chương trình dự kiến phấn đấu đến năm 2030, cả nước không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022-2025; duy trì giảm tỷ lệ hộ nghèo đa chiều bình quân từ 1 đến 1,5%/năm; thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng ít nhất 2,5 lần so với năm 2020 (khoảng 105 triệu đồng/người/năm).

Chương trình cũng dự kiến phấn đấu đến năm 2030, cả nước có ít nhất 90% số xã đạt chuẩn nông thôn mới; cả nước khoảng 9-10 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương được công nhận hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới; có 4-5 tỉnh, thành phố được công nhận hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới hiện đại.

Mục tiêu đến năm 2035, chương trình dự kiến phấn đấu thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng ít nhất 1,6 lần so với năm 2030 (đạt khoảng 168 triệu đồng/người/năm); tỷ lệ hộ nghèo đa chiều toàn quốc giảm còn dưới 1%; có ít nhất 95% số xã đạt chuẩn nông thôn mới; 70% số xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; 25% số xã đạt chuẩn nông thôn mới hiện đại; có ít nhất 15 tỉnh, thành phố được công nhận hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới, trong đó có 8-10 đơn vị cấp tỉnh được công nhận hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới hiện đại.

Tại hội thảo, đại diện một số địa phương cũng bày tỏ thống nhất với mục tiêu chương trình đặt ra. Tuy vậy, một số ý kiến cũng lưu ý trong bối cảnh tới đây - sẽ áp dụng mô hình chính quyền 2 cấp, các tiêu chí của chương trình cũng cần phải phù hợp với các địa phương. Theo đó, cần tăng cường phân cấp, phân quyền mạnh cho các địa phương để phát huy thế mạnh của từng địa phương; cũng như để các địa phương chủ động đề xuất các tiêu chí, đảm bảo việc quản trị chương trình, thực hiện các tiêu chí hiệu quả nhất./.

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/